Hangi Mahkeme Hangi Davaya Bakar?

Bir davanın hangi mahkemeye açılması gerektiği, hem dava sürecinin doğru işlemesi hem de zaman kaybı yaşanmaması açısından çok önemlidir.Hatalı mahkemeye açılan davalar “görevsizlik” kararıyla reddedilir ve taraflar yeniden başvuru yapmak zorunda kalır.

Bu yazıda, en sık karşılaşılan dava türleri için görevli ve yetkili mahkemeleri sade ve açıklayıcı bir dille aktarıyoruz.

1. Aile Davalarına Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Mahkeme: Aile Mahkemesi

(Yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla görev yapar)

📂 Aile Mahkemesi'nin baktığı başlıca davalar:

• Boşanma davaları

• Nafaka ve velayet davaları

• Mal paylaşımı

• Nişan bozulması ve hediyelerin iadesi

• Aile içi şiddet nedeniyle koruma tedbirleri

• Soybağı (babalık, nesebin reddi)

• Evlat edinme

📍 Yetkili Mahkeme: Eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi

2. Ceza Davalarına Hangi Mahkemeler Bakar?

Ceza davaları, işlenen suçun niteliğine ve cezanın ağırlığına göre üç farklı mahkemeye dağıtılır:

Suçun Niteliği	Görevli Mahkeme
Kabahatler (trafik, çevre vs.)	Sulh Ceza Mahkemesi
Hafif ve orta dereceli suçlar	Asliye Ceza Mahkemesi
Ağır suçlar (cinayet, yağma, cinsel saldırı vb.)	Ağır Ceza Mahkemesi

📍 Yetkili Mahkeme: Suçun işlendiği yer mahkemesi

3. İş Davalarına Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Mahkeme: İş Mahkemesi

(İş Mahkemesi olmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi bakar)

📂 İş Mahkemesi’nde görülen davalar:

• Kıdem – ihbar tazminatı

• Fazla mesai ücreti

• İşe iade davaları

• Hizmet tespit davaları

• İş kazası ve meslek hastalığı

📍 Yetkili Mahkeme: İşçinin işini fiilen yaptığı yer mahkemesi📌 Dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk süreci uygulanır.

4. İcra ve İflas İşlerine Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Yer: İcra Dairesi / İcra Mahkemesi

📂 Başlıca işlemler:

• İcra takibi başlatma (icra dairesi)

• İtirazın iptali, icra emrine itiraz (icra mahkemesi)

• Haciz işlemleri, tahliye talepleri

• İflas davaları

📍 Yetkili Mahkeme: Borçlunun yerleşim yeri veya borcun icra edileceği yer

5. Tüketici Davalarına Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Mahkeme: Tüketici Mahkemesi

(5.500 TL altı için Tüketici Hakem Heyeti'ne başvuru zorunludur – 2025 sınırı)

📂 Tüketici Mahkemesi'nde görülen davalar:

• Ayıplı mal ve hizmete ilişkin davalar

• Sözleşme iptali

• Taksitle satış ve cayma hakkı uyuşmazlıkları

• Banka ve GSM operatörleriyle ilgili anlaşmazlıklar

📍 Yetkili Mahkeme: Tüketicinin yerleşim yeri veya hizmetin alındığı yer

6. Ticaret Davalarına Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Mahkeme: Asliye Ticaret Mahkemesi

(Bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi)

📂 Ticaret Mahkemesi’nde görülen davalar:

• Şirketler arası alacak–borç davaları

• Çek–senet davaları

• Konkordato ve iflas işlemleri

• Ticari sözleşme ihlalleri

• Marka, patent uyuşmazlıkları

📍 Yetkili Mahkeme: Sözleşmenin ifa yeri ya da davalının yerleşim yeri

7. İdari Davalara Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Mahkemeler:

• İdare Mahkemesi

• Vergi Mahkemesi

• Bölge İdare Mahkemesi (istinaf)

• Danıştay (temyiz)

📂 Görülen başlıca davalar:

• Memur disiplin cezaları

• İptal ve tam yargı davaları

• Vergi borcu itirazları

• Kamu ihale itirazları

• Ruhsat iptalleri

📍 Yetkili Mahkeme: İdari işlemi yapan kurumun bulunduğu yer

8. Miras ve Gayrimenkul Davalarına Hangi Mahkeme Bakar?

Görevli Mahkeme: Sulh veya Asliye Hukuk Mahkemesi

📂 Örnek davalar:

• Veraset ilamı (Sulh Hukuk)

• Mirasın reddi

• Terekenin tespiti

• Tapu iptal ve tescil davaları

• Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu)

📍 Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri ya da taşınmazın bulunduğu yer

9. Anayasa Mahkemesi ve Bireysel Başvuru

Bireyler, iç hukuk yolları tükendikten sonra Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilir.

📂 Konular:

• Adil yargılanma hakkı

• Mülkiyet hakkı

• Özel hayatın gizliliği

• Düşünce ve ifade özgürlüğü ihlalleri

📍 Başvuru süresi: Kararın kesinleşmesinden itibaren 30 gün

Avukata Danışmak Neden Gerekli?

Davayı doğru mahkemede açmak, dava sürecinin en önemli aşamasıdır.Hatalı mahkemeye açılan davalar zaman, para ve hak kaybına yol açabilir.

⚖️ Bu nedenle dava açmadan önce bir avukata danışmak, hangi mahkemenin görevli ve yetkili olduğunu netleştirmek açısından büyük önem taşır.