Veraset Davası: Miras Hukukunda Haklarınızı Biliyor musunuz?
- Rengin Geçen
- 31 Oca
- 5 dakikada okunur
Miras hukuku, hayatını kaybeden kişilerin malvarlığının nasıl paylaşılacağını düzenleyen hukuki kurallar bütünüdür. Ancak miras paylaşımı her zaman sorunsuz ilerlemez. Aile bireyleri arasında çıkan anlaşmazlıklar, hukuki süreçleri zorunlu hale getirebilir. İşte tam da bu noktada veraset davası devreye girer.
Eğer miras davası nasıl açılır?, mirastan kimler pay alır? veya veraset ilamı nedir? gibi soruların yanıtlarını arıyorsanız, doğru yerdesiniz. Bu yazıda, Bakırköy avukat arayışında olanlar için veraset davaları hakkında tüm merak edilenleri ele aldık.
Veraset Davası Nedir?
Veraset davası, mirasçılar arasında mirasın paylaşımıyla ilgili ortaya çıkan hukuki ihtilafları çözmek için açılan davalardır. Bu davalar genellikle şu durumlarda açılır:
Mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkması
Miras paylarının adil şekilde dağıtılmaması
Mirasın içinde taşınmazlar veya değerli malların bulunması
Bazı mirasçıların saklı paylarının ihlal edilmesi
Murisin ölmüş olması ya da muris hakkında gaiplik kararı verilmiş olması
Talep etmeye yetkili kişiler tarafından talepte bulunulmuş olması
Veraset ilamı talep edilmeden önce mirasçıların tamamının biliniyor olması
Vasiyetname ya da miras sözleşmesine 1 ay içinde itiraz edilmemiş olması
Mirasın hukuka uygun bir şekilde paylaşılması için mahkemeye başvurulması gerekebilir. Özellikle veraset ilamı yani mirasçılık belgesi alınmadan miras paylaşımı yapılamaz.
Veraset İlamı Nedir ve Nasıl Alınır?
Veraset ilamı, miras bırakan kişinin ölümünden sonra mirasçılarının kimler olduğunu gösteren resmi bir belgedir. Mirasçılar, noter veya mahkemeden veraset ilamı alarak, miras üzerindeki haklarını resmileştirebilirler.
Ancak bazı durumlarda noter tarafından veraset ilamı verilemez. Örneğin, mirasçılar arasında uyuşmazlık varsa veya reddi miras, mirasın paylaşımı gibi konular söz konusuysa, mahkemeye başvurmak gerekir. Bu durumda veraset davası açılarak mirasçılık haklarının tespit edilmesi sağlanır.
Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Miras paylaşımı, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre yapılır ve şu temel kurallara dayanır:
• Eş ve çocuklar öncelikli mirasçıdır.
• Eğer çocuk yoksa, miras üst soya (anne-baba) ve kardeşlere geçer.
• Saklı paylı mirasçılar (eş, çocuk, anne-baba) tamamen mirastan çıkarılamaz.
• Vasiyetname varsa, miras paylaşımı buna göre yapılır. Ancak vasiyetname hukuka aykırıysa iptal davası açılabilir.
Eğer mirasçılar arasında anlaşmazlık varsa, mahkemeye başvurarak miras taksim davası açılabilir. Bu dava ile miras mallarının bölüştürülmesi sağlanır.
Miras Davalarında En Sık Karşılaşılan Sorunlar
Saklı paya aykırı miras bırakma: Miras bırakanın, mirasçılardan birini tamamen mirastan mahrum bırakması hukuka aykırıdır. Saklı pay sahipleri, miras tenkis davası açarak haklarını koruyabilir.
Mirasçıların anlaşamaması: Özellikle taşınmazlar (ev, arsa vb.) söz konusu olduğunda, mirasçılar arasında uzlaşma sağlanamazsa, izale-i şüyu davası (ortaklığın giderilmesi davası) açılarak miras paylaşımı gerçekleştirilir.
Mirasın borçlarla birlikte devredilmesi: Eğer miras bırakanın borçları varsa, mirasçılar borçlardan da sorumlu olur. Bu durumda, reddi miras davası açarak mirası kabul etmeme hakkı kullanılabilir.
Haksız kazanç ve mirastan mal kaçırma: Miras bırakanın sağlığında yaptığı bazı işlemler (örneğin, mirasçıları devre dışı bırakacak satışlar veya devirler) iptal edilebilir. Bu tür durumlarda, muris muvazaası davası açılarak mirasçılar haklarını geri alabilir.
Mirasçılar Arasında Anlaşmazlık Çıkarsa Ne Yapılmalı?
Mirasçılar arasında anlaşmazlık olduğunda, en sağlıklı çözüm hukuki yollara başvurmaktır. Mahkeme sürecinde avukat desteği almak, hak kaybı yaşanmaması açısından büyük önem taşır.
Eğer Bakırköy’de avukat arıyorsanız ve miras paylaşımı konusunda sorun yaşıyorsanız, sürecin hukuka uygun şekilde ilerlemesi için uzman bir avukat ile çalışmanız faydalı olacaktır.
Veraset Davası Açmak İçin Gerekli Belgeler
Bir veraset davası açabilmek için şu belgeler gereklidir:
• Miras bırakanın ölüm belgesi
• Mirasçılar arasında paylaşımı gösteren veraset ilamı (varsa)
• Mirasın içeriğine ilişkin belgeler (tapu, banka hesapları vb.)
• Tarafların kimlik bilgileri
Dava süreci, sulh hukuk mahkemelerinde yürütülür ve davanın karmaşıklığına göre birkaç ay ile birkaç yıl arasında sürebilir.
Kimler Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Talep Edemez?
Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etmeye yetkili olmayan kimseler şunlardır:
Boşanmış eş
Mirastan feragat eden
Mirası reddeden
Ölüme bağlı tasarruflarda açıkça mirastan çıkarılan
Mirasın geçmesinden önce başvuran art mirasçı ya da yedek mirasçı
Mirastan yoksun olan
Yüklemeden yararlanan
Terekeyle ilgisi olmayan 3. kişiler
Her ne kadar kural olarak bu kişiler veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etme yetkisine sahip olmasa da istisnai olarak mirası reddeden, mirastan yoksun olan, mirastan çıkarılan ya da mirastan feragat eden mirasçılar da kendilerine veraset ilamı verilmesini talep edebilmektedir. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) tenkis davasında da celp edilir.
Ancak söz konusu kimselerin talebi üzerine tanzim edilen veraset ilamında bu kimselerin “hukuki durumlarının sonuçlarının terekenin bölüştürülmesi sırasında gözetileceği” ibaresine yer verilir.
Son olarak, muris ile mevcut nüfus kayıtlarına göre hısımlık ilişkisi bulunmayan kimseye söz konusu kayıtlar düzeltilmediği sürece veraset ilamı verilmesi söz konusu olmaz.
Veraset İlamı İle İntikal Nasıl Yapılır?
Murisin malvarlığının tereke adıyla mirasçılara kalmasına intikal yahut mirasın geçişi denir. Nitekim, murisin ölümü ile intikale elverişli özel hukuk ilişkileri kanun gereğince ve kendiliğinden (ipso iure) mirasçılara geçer.
Her ne kadar, ölüm olgusunun gerçekleşmesi ile murisin sahip olduğu ayni haklar, alacaklar, diğer malvarlığı hakları ve taşınmazlar üzerindeki zilyetlikler mirasçılar tarafından doğrudan doğruya kazanılsa da murisin ölümünün ve mirasçıların hak sahipliğinin tespiti zorunluluğu ortaya çıkar.
Söz konusu zorunluluk, intikal bakımından mirasçıların yapması gereken birtakım prosedürleri beraberinde getirir. Bu işlemler bizzat mirasçı tarafından ya da veraset ilamı intikal avukatı tarafından gerçekleştirilir.
Veraset İntikal İşlemleri
Öncelikle mirasçılık sıfatını ispatlayan bir veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alınması gerekir.
Veraset ilamının alınmasının ardından şu adımlar takip edilir:
Veraset ilamının aslı ile vergi dairesine başvurularak veraset beyannamesi alınması gerekir. Zira, veraset yoluyla karşılıksız malvarlığı edinen kimseler Vergi Usul Kanunu (VUK) uyarınca “veraset ve intikal vergisi” mükellefi olur.
Vergi dairesinden alınan veraset beyannamesin mirasçılar tarafından doldurulması gerekir. Söz konusu beyannamede murisin ölümü anında malvarlığında bulunan tüm taşınmazlar, taşınırlar, alacak hakları ve borçlar gösterilir.
Terekede bulunan değerlerin birden fazla beyanname ile bildirilmesi mümkün olduğu gibi tek beyanname ile de bildirimi mümkündür.
Vergi Usul Kanunu gereğince, veraset beyannamesi ibrazı ile yapılan bildirimin ölüm tarihinden itibaren 1 ay içinde yapılması gerekmektedir. Ancak VUK m. 16 uyarınca bu sürenin 3 ay daha uzatılması mümkün olur.
Veraset beyannamesi ile yapılan bildirimin tüm mirasçılar tarafından yapılması aranmaz. Mirasçılardan yalnızca birinin başvurması yeterli görülür.
Veraset İntikali Vergi Dairesi İşlemleri
Veraset beyannamesinin ibrazı üzerine vergi dairesi tarafından bir dosya oluşturulur. Bu dosyanın oluşturulması üzerine prosedürün tamamlanması bakımından her bir malvarlığı değeri için ilgili kuruma başvurulması gerekir.
Taşınmaz İntikali: Taşınmaz değerlerinin intikali için veraset beyannamesi ile söz konusu taşınmazlar bildirilir. Veraset beyannamesi ile taşınmaz bildirildiği takdirde beyanname ekine belediyeden alınan söz konusu taşınmaza ilişkin rayiç bedel yazısı eklenir. Ardından İl Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurularak intikal işlemleri tamamlanır.
Taşınır İntikali: Taşınır değerlerin murisin ölümü anındaki alım satım değeri ile beyan edilmesi gerekir. Hisse senetlerinde ise borsaya kayıtlı bulunanlar bakımından son 3 yıl içinde gördüğü son işlem değeri; borsada kayıtlı bulunup son 3 yıl içinde işlem görmeyenler ya da borsaya kayıtlı bulunmayanlar bakımından ise üzerinde yazılı değer beyan edilir.
Tescile Tabi Hakların İntikali: Hak tesisi anında tapu siciline kaydedilen değer beyan edilir.
Borç Senetlerinin İntikali: Üzerinde yazılı değer beyan edilir.
Veraset İlamının İptali Nedir?
Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) aksi ispat edilebilen geçici bir belgedir. Bu yönüyle maddi bir hukuki etkiye sahip değildir. Ancak TMK m. 7 uyarınca resmi bir belge olması sebebiyle belgelediği olguların doğruluğuna kanıt oluşturur.
Nitekim, tapu memurları veraset ilamı ile bağlıdır. Tapu memurunun, veraset ilamının maddi anlamda doğruluğunu kontrol etme yetkisi yoktur. Tapu memurunun kontrolü ancak belgenin sulh hakimliği tarafından düzenlenmiş olması ve tüm yasal zorunlu unsurlara yer verilmesi ile sınırlıdır.
Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) kesin hüküm teşkil etmez. Dolayısıyla veraset ilamının eksikliği, yanlışlığı ve geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.
Bu takdirde, mirasçılardan her birinin yerleşim yerinde bulunan asliye hukuk mahkemesine dava açma hakkı bulunur. Söz konusu dava çekişmeli yargı usulüne tabi olarak görülmektedir. Davayı açan ilgili, diğer mirasçıları hasım olarak gösterir.
Veraset ilamına itiraz davaları herhangi bir süreye tabi olmaksızın her zaman açılma imkanına sahiptir.
Veraset Davalarında Avukatın Önemi
Miras hukuku karmaşık bir alandır ve yanlış bir adım hak kaybına neden olabilir. Özellikle miras paylaşımı konusunda ortaya çıkan ihtilaflarda hukuki destek almak, sürecin doğru yönetilmesini sağlar.
Bir avukat, şu konularda size yardımcı olabilir:
Veraset ilamının alınması ve miras paylaşımı
Mirasçılar arasında çıkan ihtilafların çözülmesi
Muris muvazaası (mirastan mal kaçırma) davaları
Saklı paya aykırı işlemlerin iptali
Redd-i miras ve borçlu mirasın devralınmaması